De virtuele munt is schaars, soeverein en een geweldige plek voor de rijken om hun rijkdom op te slaan.

In „Shuggie Bain“, Douglas Stuart’s bekroonde en schrijnende voorstelling van alcoholisme, sektarisme en ontbering in het post-industriële Schotland, is geld altijd schaars en vaak vies. Verlaten door haar tweede man en niet in staat om een baan te behouden, vertrouwt Shuggie’s moeder, Agnes, op haar twee keer per week kinderbijslag om haar kinderen te voeden – of op haar drankgewoonte.

Omdat de laatste bijna altijd wint, worden zij en Shuggie regelmatig gereduceerd tot wanhopige middelen om de honger te stillen: Het halen van munten uit elektriciteits en televisiemeters, het verpanden van hun weinige waardevolle bezittingen, en uiteindelijk het verkopen van hun lichaam voor brutale seksuele gunsten.

Stuart legt de ellende van een Glasgow van vette munten en smerige bankbiljetten levendig vast. Na een van de vele ellendige copulaties achterin een taxi, doucht een van Agnes‘ geliefden haar per ongeluk met munten uit zijn zak. Shuggie’s vader verschijnt op een gegeven moment weer, terwijl hij zijn zoon twee stukken van 20 pence uit de wisselautomaat van zijn taxi overhandigt, waarbij hij met tegenzin vier stukken van 50 pence toevoegt als de jongen er niet meer uitziet.

(„Vraag niet om mair!“) De „voddenboer“, die van huis tot huis gaat om oude kleren en troep te kopen, betaalt „met een broodje groezelige pondbiljetten“ gebonden door een oude pleister. Het beeld is vooral schokkend omdat bankbiljetten zo zelden in het verhaal voorkomen. Het enige krediet in deze wereld is dat van de bekende catalogi, de providentiële huis-aan-huis-kredietverlener, en een paar hardgedrukte winkeliers.

Ik ben opgegroeid in de middenklasse, meestal sober Glasgow, maar ik herinner me nog de tirannie van die verdomde munten: de nachtmerrie van het hebben van te weinig voor een bustarief of de verkeerde soort voor een telefooncel. Voor mijn kinderen is dit alles net zo’n deel van de oude overlevering als de piratenkisten van dubloenen ooit voor mij waren.

Munten vervagen snel uit hun leven, en binnenkort worden ze gevolgd door bankbiljetten. In sommige delen van de wereld – niet alleen in China maar ook in Zweden – zijn bijna alle betalingen nu elektronisch. In de VS is het aantal pintransacties sinds 2017 groter dan het aantal contante transacties. Zelfs in Latijns-Amerika en delen van Afrika geeft contant geld toe aan kaarten en een groeiend aantal mensen beheert hun geld via hun telefoon.

We maken een monetaire revolutie door die zo veelzijdig is dat slechts weinigen van ons de volle omvang ervan begrijpen. De technologische transformatie van het internet is de drijvende kracht achter deze revolutie. De pandemie van 2020 heeft deze in een stroomversnelling gebracht. Om de omvang van onze verwarring te illustreren, kunt u kijken naar de uiteenlopende prestaties van drie vormen van geld dit jaar: de Amerikaanse dollar, goud en Bitcoin.

De dollar is het favoriete geld ter wereld, niet alleen dominant in de reserves van de centrale banken, maar ook in internationale transacties. Het is een fiatvaluta, het aanbod ervan wordt bepaald door de Federal Reserve en de Amerikaanse banken.

We kunnen de waarde ervan berekenen ten opzichte van de goederen die consumenten kopen, volgens welke maatstaf het dit jaar nauwelijks in waarde is gedaald (de inflatie bedraagt 1,2%), of ten opzichte van andere fiatvaluta’s. Op de laatste basis, volgens Bloomberg’s dollarspotindex, is het 4% gedaald sinds 1 januari. Goud daarentegen stijgt met 15% in dollars. Maar de dollarprijs van een bitcoin is tot op heden met 139% gestegen.

Bitcoin springt, Gold Plods

Genormaliseerde waarde tot op heden

De Bitcoin-rally van dit jaar heeft veel slimme mensen verrast. De high van vorige week was net onder de piek van de laatste rally ($19.892 volgens de Exchange Coinbase) in december 2017. Toen Bitcoin vervolgens verkocht werd, hield de New Yorkse universiteitseconoom Nouriel Roubini zich niet in.

Bitcoin, vertelde hij CNBC in februari 2018, was de „grootste zeepbel in de menselijke geschiedenis“. De prijs ervan zou nu „crashen tot nul.“ Acht maanden later keerde Roubini terug in de strijd in de getuigenis van het congres, en klaagde Bitcoin aan als de „moeder van alle oplichterijen“. In tweets noemde hij het „Shitcoin.“

Snel vooruit naar november 2020, en Roubini is gedwongen om zijn toon te veranderen. Bitcoin, zo gaf hij toe in een interview met Yahoo Finance, was „misschien een deel van de waarde, omdat … het niet zo gemakkelijk kan worden gedegradeerd omdat er op zijn minst een algoritme is dat bepaalt hoeveel het aanbod van bitcoin in de loop van de tijd toeneemt“. Als ik net zo dol was op overdrijving als hij, zou ik dit de grootste conversie noemen sinds St. Paul.

Roubini is niet de enige die dit jaar gedwongen is om Bitcoin opnieuw te beoordelen. Onder de grote namen van de investeerders die zich in een stroomversnelling hebben gebracht zijn Paul Tudor Jones, Stan Druckenmiller en Bill Miller. Zelfs Ray Dalio gaf onlangs toe dat hij „misschien iets mist“ aan Bitcoin.

Ook financiële journalisten capituleren: Op dinsdag gaf Izabella Kaminska van de Financial Times, een oude cryptocurrency scepticus, toe dat Bitcoin een geldige gebruiksaanwijzing had als dekmantel tegen een dystopische toekomst „waarin de wereld afglijdt naar autoritarisme en burgerlijke vrijheden niet als vanzelfsprekend kan worden beschouwd“. Ze is daar iets op het spoor, zoals we zullen zien.

Dus wat is er aan de hand?

Ten eerste moeten we niet verbaasd zijn dat een pandemie het tempo van de monetaire evolutie heeft versneld. In het kielzog van de Zwarte Dood, zoals de historicus Mark Bailey in zijn meesterlijke lezingen van Oxford Ford in 2019 opmerkte, was er een verhoogde monetisatie van de Engelse economie. Voorafgaand aan de verwoestingen van de builenpest, had het feodale systeem de boeren aan het land gebonden en eiste dat ze huur in natura betaalden, waarbij ze een deel van alle producten aan hun heer overdroegen.

Met een chronisch tekort aan arbeidskrachten kwam er een verschuiving in de richting van vaste, jaarlijkse huurprijzen die contant werden betaald. Ook in Italië werd de economie na de jaren 1340 meer gemonetariseerd: Het was geen toeval dat de machtigste Italiaanse familie van de 15e en 16e eeuw de Medici waren, die hun fortuin verdienden als Florentijnse geldwisselaars.

Op een vergelijkbare manier is Covid-19 goed geweest voor Bitcoin en voor cryptocurrency in het algemeen. Ten eerste heeft de pandemie onze opmars naar een meer digitaal woord versneld: wat 10 jaar had kunnen duren, is in 10 maanden bereikt.

Mensen die nog nooit een online transactie hadden geriskeerd, werden gedwongen het te proberen, om de eenvoudige reden dat banken werden gesloten. Ten tweede, en als gevolg daarvan, heeft de pandemie onze blootstelling aan financieel toezicht en financiële fraude aanzienlijk vergroot. Beide trends zijn goed geweest voor Bitcoin.

Ik heb nooit de stelling onderschreven dat Bitcoin naar nul zou gaan nadat het eind 2017 en 2018 in prijs was gedaald. In de bijgewerkte 2018-editie van mijn boek, „The Ascent of Money“ – waarvan de eerste editie min of meer gelijktijdig verscheen met het fundamentele Bitcoin-papier onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto – heb ik betoogd dat Bitcoin zich had gevestigd als „een nieuwe opslagplaats voor waarde en beleggingsobjecten – een soort ‚digitaal goud‘ dat beleggers een gegarandeerde schaarste en hoge mobiliteit biedt, evenals een lage correlatie met andere activaklassen“.

„Satoshi’s doel,“ stelde ik, „was niet om een nieuw geld te creëren, maar eerder om het ultieme veilige bezit te creëren, dat in staat is om rijkdom te beschermen tegen confiscatie in rechtsgebieden met een slechte bescherming van investeerders en tegen de bijna universele plaag van valutadepreciatie … Bitcoin is draagbaar, vloeibaar, anoniem en schaars … Een eenvoudig gedachte-experiment zou betekenen dat $6.000 een goedkope prijs is voor deze nieuwe waardeopslag.

Twee jaar geleden schatte ik dat er ongeveer 17 miljoen bitcoins waren gedolven. Het aantal miljonairs in de wereld was toen, volgens Credit Suisse, 36 miljoen, met een totale rijkdom van $128,7 biljoen. „Als miljonairs collectief zouden besluiten om slechts 1% van hun rijkdom als Bitcoin te houden,“ betoogde ik, „zou de prijs boven de $75.000 liggen – hoger, als er een aanpassing wordt gemaakt voor alle verloren of opgepotte bitcoins. Zelfs als de miljonairs slechts 0,2% van hun vermogen als Bitcoin aanhielden, zou de prijs rond de $15.000 liggen“. We passeerden 15.000 dollar op 8 november.

Wat er gebeurt is dat Bitcoin geleidelijk aan niet zozeer wordt geadopteerd als betaalmiddel, maar als een waardeketen. Niet alleen vermogende particulieren, maar ook technische bedrijven investeren. In juli gaf Michael Saylor, de miljardair oprichter van MicroStrategy, zijn bedrijf de opdracht om een deel van de kasreserves in alternatieve activa te houden.

In september had MicroStrategy’s corporate treasury bitcoins ter waarde van $425 miljoen gekocht. Square, het in San Francisco gevestigde betalingsbedrijf, kocht vorige maand bitcoins ter waarde van $50 miljoen. PayPal kondigde net aan dat Amerikaanse gebruikers bitcoins in hun PayPal-portemonnee kunnen kopen, houden en verkopen.

Dit adoptieproces moet nog veel verder gaan. In de woorden van Wences Casares, de in Argentinië geboren tech-investeerder die een van de meest fervente pleitbezorgers van Bitcoin is: „Na 10 jaar van goed werken zonder onderbreking, met bijna 100 miljoen houders, die meer dan 1 miljoen nieuwe houders per maand toevoegen en meer dan $1 miljard per dag wereldwijd verplaatsen,“ heeft het een 50% kans om een prijs van $1 miljoen per bitcoin te raken in vijf tot zeven jaar tijd.

Wie hij ook is of was, Satoshi vatte de werking van Bitcoin samen: Het is „een pure peer-to-peer versie van elektronisch geld“ die het mogelijk maakt „online betalingen rechtstreeks van de ene partij naar de andere te sturen zonder via een financiële instelling te gaan“.

In essentie is Bitcoin een openbaar grootboek dat gedeeld wordt door een netwerk van computers. Om met bitcoins te betalen, stuurt u een ondertekend bericht dat het eigendom overdraagt aan de publieke sleutel van een ontvanger.

Transacties worden gegroepeerd en in blokken aan het grootboek toegevoegd, en elk knooppunt in het netwerk heeft te allen tijde een volledige kopie van deze blokketen. Een node kan een blok aan de keten toevoegen (en een bitcoin beloning ontvangen) alleen door een cryptografische puzzel op te lossen die door het Bitcoin-protocol is gekozen en die rekenkracht verbruikt.

Knooppunten die de cryptografische puzzel hebben opgelost – „mijnwerkers“, in Bitspeak – worden niet alleen beloond met transactiekosten (gemiddeld 5 bitcoins per dag), maar ook met extra bitcoins – 900 nieuwe bitcoins per dag. Deze beloning wordt elke vier jaar gehalveerd tot het totale aantal bitcoins 21 miljoen bedraagt, waarna er geen nieuwe bitcoins meer worden aangemaakt.

Er zijn drie duidelijke gebreken aan de Bitcoin. Als betaalmiddel is het traag. De Bitcoin-blokketen kan slechts ongeveer 3.000 transacties per 10 minuten verwerken. Transactiekosten zijn niet triviaal: Coinbase zal 1,49% commissie in rekening brengen als u een bitcoin wilt kopen.

Er is ook een belangrijke negatieve externe factor: Bitcoin’s „proof-of-work“ consensusalgoritme vereist gespecialiseerde computerchips die veel energie verbruiken – 60 terawattuur elektriciteit per jaar, iets minder dan de helft van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van Argentinië. Afgezien van de milieukosten is een onvoorziene consequentie de toenemende concentratie van de Bitcoin-mijnbouw in een relatief klein aantal handen – veel van hen zijn Chinezen – waar er goedkope energie is.

Maar deze nadelen worden gecompenseerd door twee unieke kenmerken. Ten eerste, zoals we hebben gezien, biedt Bitcoin ingebouwde schaarste in een virtuele wereld die gekenmerkt wordt door grenzeloze overvloed. Ten tweede is Bitcoin soeverein. In de woorden van Casares:

„Niemand kan een transactie in de Bitcoin-blokketen veranderen en niemand kan de Bitcoin-blokketen ervan weerhouden nieuwe transacties te accepteren“. Bitcoin-gebruikers kunnen betalen zonder tussenkomst van tussenpersonen zoals banken. Ze kunnen transacties uitvoeren zonder dat de overheid de betaling moet afdwingen.

Wat omhoog gaat moet omlaag komen

Amerikaanse dollar effectieve wisselkoers, reëel en nominaal

De voordelen van schaarste liggen voor de hand in een tijd waarin de voorraad fiatgeld explodeert. Neem M2, een maat voor het geld dat bestaat uit contant geld, bankrekeningen (inclusief spaardeposito’s) en geldmarktbeleggingsfondsen.

Sinds mei is M2 in de VS jaar na jaar gegroeid met meer dan 20%, vergeleken met een gemiddelde van 5,9% sinds 1982. De toekomstige zwakte van de dollar is voor Wall Street-economen zoals Steve Roach een favoriet gespreksonderwerp voor 2020. U kunt zien waarom. Er zijn echt veel dollars in omloop, ook al is hun omloopsnelheid door de pandemie gedaald.

De voordelen van soevereiniteit liggen minder voor de hand, maar zijn misschien wel belangrijker. Bitcoin is niet de enige vorm van digitaal geld die in 2020 tot bloei is gekomen. China is op twee verschillende manieren snel vooruitgegaan.

Nergens ter wereld gebeuren mobiele betalingen op zo’n grote schaal als in China, dankzij de spectaculaire groei van Alipay en WeChat Pay. Die elektronische betaalplatforms verwerken nu bijna 40 biljoen dollar aan transacties per jaar, meer dan het dubbele van het volume van Visa en Mastercard samen, volgens berekeningen van Ribbit Capital. De Chinese platforms breiden zich snel uit in het buitenland, mede door investeringen in lokale fintech bedrijven door Ant Group en Tencent.

Tegelijkertijd heeft de People’s Bank of China de uitrol van haar digitale valuta versneld. Het potentieel voor een digitale yuan om te worden geadopteerd voor overmakingen of grensoverschrijdende handelsschikkingen is aanzienlijk, vooral als – zoals waarschijnlijk – landen die deelnemen aan het One Belt One Road programma worden aangemoedigd om het te gebruiken. Zelfs regeringen die zich verzetten tegen de Chinese financiële penetratie, zoals India, bouwen in wezen hun eigen versies van de Chinese elektronische betaalsystemen.

Sommige economen, zoals mijn vriend Ken Rogoff, verwelkomen de ondergang van het geld, omdat het het beheer van het monetaire beleid gemakkelijker en de georganiseerde misdaad moeilijker zal maken. Maar het zal een fundamenteel andere wereld zijn als al onze betalingen worden geregistreerd, centraal worden opgeslagen en gecontroleerd door kunstmatige intelligentie – ongeacht of het Amazone’s Jeff Bezos of China’s Xi Jinping is die toegang heeft tot onze gegevens.

In de beginjaren heeft Bitcoin reputatieschade opgelopen omdat het door criminelen werd geadopteerd en gebruikt voor illegale transacties. Dergelijke snode activiteiten zijn niet verdwenen, zoals een recent rapport van het ministerie van Justitie duidelijk maakt. Steeds vaker doet Bitcoin echter een beroep op respectabele personen en instellingen die ten minste een deel van hun economische leven willen beschermen tegen de blik van Big Brother.

Het is niet (zoals de term „cryptocurrency“ misleidend suggereert) dat Bitcoin buiten het bereik van de wet of de fiscus ligt. Toen het Federal Bureau of Investigation in 2013 de online illegale goederenmarkt Zijderoute aanviel, liet het zien hoe gemakkelijk overheidsinstanties de tegenpartijen in verdachte Bitcoin-transacties kunnen traceren. Dit is precies omdat de blokketen een onuitwisbaar verslag is van alle Bitcoin-transacties, compleet met de bitcoin-adressen van verzenders en ontvangers.

Bovendien is de Interne Inkomstendienst perfect voorbereid om informatie over bitcoin-rekeningen op te vragen van beurzen, zoals Coinbase in 2016 ontdekte. Een gerucht over nieuwe regelgeving van de Amerikaanse schatkist die een grotere openheid van zaken door beurzen vereist, veroorzaakte een scherpe crypto-self-off over Thanksgiving.

Het punt is simpelweg dat de financiële gegevens van gezagsgetrouwe individuen beter beschermd worden door Bitcoin dan door Alipay. Zoals de Stanfordse politieke theoreticus Stephen Krasner meer dan 20 jaar geleden al aangaf, is soevereiniteit een relatief begrip.

In plaats van te proberen een digitale dollar in Chinese stijl te creëren, zou Joe Biden’s ontluikende administratie de voordelen moeten erkennen van de integratie van Bitcoin in het Amerikaanse financiële systeem – dat immers oorspronkelijk ontworpen was om minder gecentraliseerd te zijn en meer respect te hebben voor de individuele privacy dan de systemen van minder vrije samenlevingen.

Het leven in het East End van Glasgow in de jaren tachtig van de vorige eeuw was smerig, bruut en geldgebrekig. Maar al die transacties in groezelige ponden en pence – echte klootzakken – waren, zo niet anders, privé.

Als Agnes Bain Special Brew kocht in plaats van ovenchips, was het een zaak voor haar, de winkelier, en haar lang-lijdende kinderen; de staat was er niet wijzer op geworden. Dat was een schrale troost voor arme Shuggie. Maar, zoals we ook dit jaar weer hebben geleerd, komt een vrije maatschappij aan een prijs die niet altijd contant betaald moet worden.

Deze column geeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie of de Bloomberg LP en haar eigenaren weer.